سرخس برگ شمشیری

نامهای متداول: سرخس فوژر، سرخس، سرخس بوستونی، گلوش، دیشار، فرن

نام انگلیسی: Fern

نام علمی: Nephrolepis Exaltata

خانواده: Lomariopsidaceae

رنگ گل: -

شکل گل: -

میوه: -

اندازه حد اکثر:

ارتفاع این گیاه در شرایط مساعد از 1 تا 2 متر می رسد.

فصل گلدهی: -

برگ: برگها مستقیما از این ساقه منشا می گیرند؛ برگ ها به صورت حلالی و نیمه آویخته به طول 50 تا 70 سانتی متر و عرض 6 تا 15 سانتی متر که از برگچه های متعدد 2 تا 8 سانتی متری تشکیل شده .

خاستگاه و موطن گیاه:

بومی ناطق استوایی و جنگل های مرطوب و مرداب در شمال آمریکا و مکزیک و غرب هند و آفریقا است و خاستگاهش شمال استرالیا است.

توضیحات در مورد گیاه و شرایط نگهداری آن:

از گیاهان بزرگ آپارتمانی مناطق گرمسیر در سراسر جهان است. گیاهی همیشه سبز است که دارای ساختار همیشه سبز برگ مانندی به نام فروند است، ساقه کوتاه زیرزمینی که به صورت عمودی در خاک نفوذ می کند . این گیاه زیبا گل تشکیل نمیدهد و زیبایی اش را مدیون برگ های زیبا و متعدد خود است. به صورت گلدانی و یا آویزی پشت پنجره های شمالی و شرقی قراردهید.

خاک مناسب:

دمای روز 18 درجه و دمای شب 15 درجه مناسب است اگر چه تحمل محدوده دمایی 10 تا 30 درجه سانتی گراد را دارد اما بهترین دما برای رشد مناسب 16 تا 22 درجه است و در فصول سرد سال به فاصله گیاه تا منبع گرمایی توجه کنید باید 2 تا 3 فاصله داشته باشند.

روشهای ازدیاد و تکثیر:

استولون ها: با استفاده از خواباندن استولون ها و تماس ساقه رونده با خاک برای این کار احتیاج به گلدانی کوچک حاوی کمپوست گلدانی با رطوبت کافی دارید دما برای این کار باید بین 18 تا 20 درجه سانتی گرد باشد.

هاگ: هاگ در سطح زیر برگ ها به صورت لکه های قهوه ای تولید و مشاهده می شود این ماگ ها را با استفاده از یک کاغذ سفید جمع آوری کنید و به صورت پراکنده در سینی کشت حاوی کمپوست مرطوب بکارید و سینی کشت را با استفاده از نایلون شفاف کاور کنید و وقتی اندازه گیاهک ها به 5 تا 6 سانتی متر رسید آنها را با احتیاط در گلدان شماره 6 بکارید.

تقسیم ریشه : بوته ه مادر را گلدان خارج کنید و بعد از تقسیم ریشه بوته های جدید را در گلدان های مجزا بکارید.

نکته مهمی ک باید رعایت کنید اینکه به گیاه تازه تقسیم شده تا یک ماه کود ندهید که باعث سوختگی ریشه ها می شود.

خوابانیدن شاخه: -

نیاز های نوری:

گیاهی سایه پسند است و نور متوسط نیاز دارد و از نور مستقیم استقبال زیادی نمیکند گرچه ممکن است با نور کامل ولی نه مستقیم رشد خوبی را شاهد باشیم .

کود دهی:

کود دهی از فروردین تا شهریور هر هفته یکبار به مقدار یک در هزار دقت کنید کود یتاسه و کلسیم لازم نیست فقط کودی حاوی نیتروژن متعادل به گیاه بدهید چون گیاه شما قرار نیست قد بکشد بلکه برگ های جدید و پرپشت نیاز دارد.

هرس:-

آبیاری:

این گیاه مناطق مرطوب و خنک را بسیار دوست دارد و نیاز به محیط مرطوب و ابیاری متوسط تا زیاد (هفته ای دو تا سه بار) دارد آبیاری را از پایین انجام دهید و حواستان باشد آب بر روی برگ های نریزد و بین دو آبیاری سطح خاک خشک باشد و رطوبت هوا را 70 تا 90% نگه دارید یعنی هر روز مه پاشی انجام دهد چون در اثر کمبود رطوبت برگ هایش می ریزد برای تامین رطوبت کافی همیشه زیر گلدانی حاوی سنگ ریزه را پر از آب نگهدارید.

دمای مناسب:

دمای روز 18 درجه و دمای شب 15 درجه مناسب است اگر چه تحمل محدوده دمایی 10 تا 30 درجه سانتی گراد را دارد اما بهترین دما برای رشد مناسب 16 تا 22 درجه است و در فصول سرد سال به فاصله گیاه تا منبع گرمایی توجه کنید باید 2 تا 3 فاصله داشته باشند.

آفات و بیماریها و عوارض:

در اثر کمبود رطوبت آفاتی نظیر مگس سفبد، شپشک آردآلود، کنه، شته شیوع می یابند و البته با افزایش رطوبت و یا هرس کردن به روش تقسیم ریشه و ایجاد چند گیاه کوچک از یک گیاه بزرگ و یا حذف تدریجی برگ ها در چندین مرحله با این افات مبارز کنید. البته رطوبت زیادی هم مشگل ساز است و باعث بیماری های قارچی بوتریس و فوزاریوم، لکه برگی، پوسیدگی ریشه میشود ک برای درمان می توانید از قارچ کش ها برای ضد عفونی کردن بستر استفاده کنید و آبیاری را در صبح انجام دهید.

انواع  گونه ها:

fougeres
سرخس
نام انگليسی سرخس  fern) فرن) و نام فرانسوی آن Fougere (فوژر) است. بهترين نوع سرخس Nephralepis enaltata است که مقاوم تر است و دارای ساقه كوتاه پوشيده از فلس های قهوه ای نازك است . انواع ديگر سرخس، مانند پر سياوش یا  adiantum  آدیانتوم، كه در ايران هست، به رطوبت بسيار نياز داشته و بايد در تراريوم نگهداری شود.
سرخس آسپلنیوم asplenium كه دارای برگ های پهن است، در گلخانه ها نگهداری می شود، ولی سرخس معمولی به خشكی هوای منزل نسبتأ سازگار است .
بطور كلی همه سرخس ها به استثنای تعداد كمی از آنها، با وجودی كه در شرايط مطبوع گلخانه عمل می آيند، می توانند برای مدت كوتاهی در هوای خشك خانه مقاومت كنند و به محض قرار گرفتن در يك محيط گرم و مرطوب، برگ های جوان، لطيف و شكننده بر روی بوته آنها ظاهر می شود و اين برگ های جوان را نمی توان در محيط خشك نگهداری كرد. اصولا سرخس ها را برای مدت طولانی نمی توان در هوای گرم و خشك نگهداری كرد.
سرخس ها در موطن اصلی خود در زير درختان جنگلی كه دارای نور غير مستقيم، رطوبت هوا و خاك مرطوب است عمل می آيند .
خاك سرخس بايد هميشه مرطوب باشد نه اشباع از رطوبت و غرقاب.
باید ۲ تا ۳ سانتيمتر شن درشت در ته گلدان بريزند و هيچ وقت ته گلدان نبايد در آب قرار گيرد .
می توان در داخل تشت كه گلدان در آن قرار می گيرد ۲ سانتيمتر سنگريزه ريخت و گلدان را روی آن قرار داد تا آب زير گلدان جمع نشود.
اگر بخواهيم رطوبت محيطی را در منزل فراهم كنيم، بايد سرخس را در گلدان سفالی بكاريم و اين گلدان سفالی را در داخل گلدان پلاستيكی بزرگ تر قرار دهیم و فاصله بین دو گلدان را با تورب یا پر كنيم و اين لايه تورب یا خزه بايد هميشه مرطوب باشد .
تعويض گلدان سرخس باید خيلی دير به دير انجام شود و گلدان جدید باید فقط کمی بزرگ تر از گلدان قبلی باشد.
اگر گلدان بزرگی انتخاب كنيم به اميد اينكه گياه رشد بيشتری كند، گياه زود از بين می رود .
سرخس به محل نسبتأ خنكی احتياج دارد و تغيير درجه حرارت و تغيير جای گلدان باعث صدمه گياه می گردد.
حداقل درجه حرارت براي سرخس های معمولي ۱۰ تا ۱۳ درجه است .
سرخس سايه پسند است و بايد آن را در محل روشن و در نور غير مستقيم قرار داد .
دوام بوته های سرخس هائی كه در سايه هستند كم می شود .
گلدان آن را در زمستان نبايد نزديك بخاری يا شوفاژ یا در ورودی قرار داد.
تغذيه گياه با كودهای شيميائی از اوايل بهار تا آخر تابستان و با ازت كم هر هفته يك مرتبه انجام می شود

مراقبت و تکثیر سرخس
خاک جنگلی و یا خاکبرگ، برای رشد سرخس مطلوب ومناسب است.سرخس طالب رطوبت بالاست، ولی هنگام آبیاری باید دقت نمایید که بر روی برگ ها آب ریخته نشود.
هر وقت گياه احتياج به آب دارد، بايد به آن آب داد و خاك گلدان نبايد خشك شود. در موقع آبیاری تمام خاك بايد خيس شود به طوريكه آب از ته گلدان خارج گردد. موقعي كه ريشه فعال بوده و هوا گرم است، گیاه به آب بيشتری نياز دارد .
به بوته سالم در تابستان هر هفته سه مرتبه بايد آب داد. ولی در موقع استراحت بايد هر سه هفته يكبار آبياری شود.
به گلدانی كه تازه خاكش عوض شده و همچنین در مواقع سرما، به سرخس كمتر آب بدهید .
در تابستان نباید گلدان را در هوای آزاد برد، چون برگ های سرخس صدمه می بينند و کلا بهتر است محل گلدان را تغيير ندهید.
تکثیر سرخس
سرخس را می توان به دو روش تکثیر کرد.
روش اول تکثیر از راه تقسيم بوته است و يا بعضی از سرخس ها را از طريق جدا كردن باجوش زياد می كنند. تقسيم و جداكردن پاجوش در بهار انجام می شود .
زمانی که گیاه ساقه های رونده ریشه زا تولید می کند در صورت تماس انتهای ساقه ها با خاک گیاهان کوچک بوجود می آیند که پس از ریشه دار شدن، با جدا کردن و پرورش آنها می توان گیاهان جدیدی تولید کرد. این روش زمانی که گیاه در طول بهار و تابستان فعال است عملی خواهد بود. برای این روش گلدان حاوی کمپوست بذر و قلمه یا کمپوست گلدانی مناسب خواهد بود. خاک را به اندازه کافی مرطوب کنید و دمای محیط را ۱۸ تا ۲۰ درجه سانتیگراد نگهدارید.
روش دیگر تکثیر سرخس، استفاده از هاگ های بوحود آمده در سطح زیرین برگ ها است. هاگ ها را روی یک صفحه کاغذ سفید جمع آوری کنید و در سینی بذر حاوی کمپوست بذر و قلمه، به شکل پراکنده روی سطح خاک بکارید. گلدان یا سینی بذر را با کیسه پلاستیکی شفاف بپوشانید و در دمای ۲۱ درجه نگهدارید.
زمانی که سرخس های جوان تقریبا ۲/۵ سانتیمتر شدند، آنها را بیرون آورده و هر یک را در گلدان حاوی کمپوست گلدانی بکارید. گیاه را همیشه دور از تابش مستقیم خورشید بگذارید. بهتر است آبیاری از زیر انجام گیرد، یعنی گلدان را در بشقابی قرار داده و آب را داخل بشقاب پر کنید