سایز بندی گلدان

اصول سایز بندی گلدان به این گونه است که اغلب آن ها را بر اساس اندازه قطر دهانه آنها شماره گذاری میکنند و در کل گلدانهای کوچک را با سایز و گلدانهای بزرگ را با سطل نام میبرند و عدد آن نشان دهنده حجم آن به لیتر می باشد، یعنی سطل 4 دارای حجم 4 لیتر می باشد. سایز گلدانهای بزرگ جعبه ای هم به سانتی متر میباشد، مثلا گلدان جعبه 60 دهانه ای به ابعاد 60 در 60 سانتیمتر و به شکل مربع دارد.

در زیر مشخصات هندسی و ابعاد و اندازه و کاربرد برخی از این گلدانها را خواهیم گفت:

در کل قطر ته گلدان برابر سه چهارم قطر دهانه آن و ارتفاع آن حدود چهار پنجم قطر دهانه آن است.

گلدان 6:
گلدانی که دهانه آن حدود 6 سانتیمتر است را گلدان 6 یا گلدان سایز 6 مینامند.

اندازه دقیق دهانه: 6 سانتی متر
اندازه ارتفاع: 5 تا 5.5 سانتی متر
موارد استفاده وکاربرد: انواع کاکتوس

گلدان سایز 9:

گلدان سایز 9 گلدان مناسب بنفشه آفریقایی

اندازه دقیق دهانه: 9 سانتی متر
اندازه ارتفاع: 8.5 تا 9 سانتی متر
موارد استفاده و کاربرد: گلدانی مناسب برای گیاهانی مثل اپیشیا، گلوکسینیا، بنفشه آفریقایی و گیاهان کوچک و جمع و جور

گلدان سایز 10 :

اندازه دقیق دهانه: 10 سانتی متر
اندازه ارتفاع: 8 تا 10 سانتی متر
کاربرد و بیشترین موارد استفاده: همانند گلدان 9 گلدانی مناسب برای گیاهان جمع و جور و کوچک است.

گلدان سایز 12 :

اندازه دقیق دهانه: 12 سانتی متر
اندازه ارتفاع: 11 تا 9.5 سانتی متر
کاربرد و بیشترین موارد استفاده: این سایز گلدان برای کاشت پیاز گل و نشای اغلب گیاهان به کار می رود.

سایز گلدان 14:

اندازه دقیق دهانه : 14 سانتی متر
اندازه ارتفاع : 10 تا 11 سانتی متر
کاربرد و بیشترین موارد استفاده: برای گیاهان یک ساله و گیاهانی که ریشه تقریبا گسترده ای دارند استفاده میشود.

گلدان سایز 19 :

اندازه دقیق دهانه : 19 سانتی متر
اندازه ارتفاع : حدود 15 سانتی متر
کاربرد و بیشترین موارد استفاده: بهترین گزینه برای گیاهان دایمی دارای ریشه گسترده می باشد.

البته این گلدانهای فوق با سایز کوچک میتوانند قائده مستطیلی داشته باشند.

گلدان های سایز بزرگ :
گلدان سطل 4 :

اندازه دقیق دهانه : 20 سانتی متر
اندازه دقیق ارتفاع : 18 سانتی متر
کاربرد و بیشترین موارد استفاده: برای گیاهانی مثل شلفرا، سیکاس متوسط، برگ انجیری ، بنجامین و بقیه گیاهان آپارتمانی در اندازه معمول بهترین گزینه محسوب می شود.

گلدان سطل 7 :

اندازه دقیق دهانه : 23 سانتی متر
اندازه دقیق ارتفاع : 21.5 سانتی متر
کاربرد و بیشترین موارد استفاده: برای کاشت نخل و پالم و نیز گیاهانی که ریشه عمقی و بلندی دارند گزینه مطلوبی محسوب می گردد.
انواع نامگذاری ها و نامهای رایجی که برای گلدانها به کار می روند به قرار زیر است:

سطل ۳- سطل ۴ - سطل ۷ - سطل ۱۰ - سطل ۱۲

سطل نیم زباله یا سطل 14 - سطل زباله

سایز گلدانها به شرح ذیل میباشد…

گلدان ۴ - گلدان ۶ - گلدان  ۸ - گلدان ۱۰ - گلدان ۱۲ - گلدان ۱۴ - گلدان ۱۷ - گلدان ۱۹

سایز بندی گلدانهای بزرگ جعبه ای:

جعبه ۴۰ - جعبه ۴۵ - جعبه ۵۰ - جعبه ۶۰ - جعبه ۷۰

انواع گلدان و تعويض آن:

جنس مواد ساخته شده گلدان می تواند متنوع و از سفال، سفال لعابدار، پلاستيك، چوب، فايبرگلاس، سيماني و ... باشد.

محاسن و خوبیهای گلدانهاي پلاستيكی: تنوع شكل، رنگ و طراحي آن

معايب گلدان هاي پلاستيكی: نداشتن زهكش مناسب و غيراستاندارد بودن شكل آن از عیب های گلدان پلاستیکی است.

محاسن گلدان هاي سفالي: قابليت نفوذ آب به جدار آن ، شكل و رنگ و مواد سازنده طبيعي آن و همچنین سنگینی و تعادل خوب

معايب گلدانهاي سفالي: وزن زیاد و شکستنی بودن.

چیزهایی که در مورد خصوصیات گلدانها و به کار بردن آنها باید بدانیم:

سوراخ ته گلدان بايد متناسب با حجم خود گلدان باشد. ريختن قطعات خرده سفال و يا سنگريزه روي سوراخها، جهت باز نگه داشتن زهكش و جلوگيری از باتلاقي شدن خاك ضروری مي باشد.

همچنين توصيه مي شود جهت جلوگيري از مسدود شدن سوراخ زهكش، مقداري پوشال يا پوست شلتوك برنج روي سنگريزه ها بريزيد تا هم سوراخها مدت زمان بیشتری باز بمانند و هم ریشه گیاه به خاک زمین نفوذ نکند.

در صورت مسدود شدن سوراخ گلدان، می توانید آنرا بوسيله يك مفتول فلزی به آرامي باز آنيد .

کند شدن رشد گياه و خروج ريشه از انتهاي گلدان، نشان دهنده زمان تعويض گلدان است و بهترين زمان براي تعویض گیاهان گلدانی، اغلب فصل بهارمي باشد. دربهار با توجه به اينكه شيره نباتي گياه به جريان افتاده، ريشه توانايي ترميم و باز سازی بافت هاي خود را دارد و مي تواند صدمات و لطمات وارده  از قبیل شکستگی یا خراشیدگی و کنده شدن بخشی از ریشه را نیز جبران نمايد.

درصورتي که از گلدانهای قديمی استفاده مي آنيد حتما قبل از به کار گیری مجدد، آنها را به وسيله آب و برس شستشو نماييد.

طريقه تعويض گلدان :

یک روز قبل از تعويض، بهتر است گلدان را آبياری نموده و در هنگام تعويض دست چپ خود را بر روي سطح خاك گلدان قرار دهید و گلدان را وارونه کرده و با وارد نمودن چند ضربه به اطراف و ته گلدان، گياه را از گلدان خارج کنيد.

سپس خاك کهنه اطراف ریشه را تا حد امكان حذف کرده، گياه را داخل گلدان جديد بگذارید (قبل از این کار همانطور که در بالاتر گفته شد ته گلدان مقداری زهکش و شلتوک و خاک مقوی بریزید.) و خاك جديد را به اطراف ریشه آن اضافه نمایید.

بعد خاك اطراف گياه را با کمك فشار انگشتان دست متراکم نموده و در نهايت گياه را آبياری نماييد.

پس از تعويض گلدان با آب ندادن به گلدان، به ريشه های گياه اجازه دهيد تا به دنبال آب بگردند و و مستقل گسترش بيابند. اغلب بهتر است در دو سه روز اول، گياه را آبياري نکنید و گلدان را در محلي سايه با درجه حرارت مناسب و متعادل قرار داده و با آب غبارپاشي یا اسپری نماييد.

نکات زیر را در نظر داشته باشید:

درصورت سنگين و حجيم بودن گلدان و عدم امكان تعويض آن، گاهی بهتر است تنها حدود 5 سانتيمتر از خاك سطحي گلدان را با خاك غني و نو تعويض کنید .

گلدانهای سفالی نو را قبل از کاشت گیاه در آن، به مدت 15 دقيقه درون آب قرار دهيد .

انواع گلدان مناسب برای  انواع کاکتوس ها 
پس از خرید یک کاکتوس، گلدانی جدید برای کاکتوس برگزینید چون اکثرا وقتی کاکتوسی را از بازار میخرید، زمان زیادی از رشد آن در گلدان فعلی گذشته است و به احتمال قوی به تعویض گلدان نیاز دارد. گلدانی را انتخاب کنید که تنها اندکی قطر دهانه آن از گلدان فعلی بزرگتر باشد، چون حجم بیش از حد گلدان به آبیاری بیش از اندازه منجر می شود. توجه کنید که حتما ته گلدان سوراخ هایی برای زهکشی و خروج آب اضافی وجود داشته باشد، زیرا بدون آن سوراخ ها، کاکتوس پوسیده شده و خواهد مرد. 

تعویض گلدان کاکتوس: 
اگر امکان دارد، هنگام تعویض گلدان بهتر است گلدان قبلی را بشکنید (گلدان پلاستیکی) و گیاه را از آن خارج نمایید. زیرا خارج کردن کاکتوس با بیلچه معمولا موجب زخمی شدن ریشه می شود. مقداری خاک کاکتوس تازه در ته گلدان ریخته و کاکتوس را روی آن قرار دهید و اطراف آن را با خاک بیشتر پر کنید.

نکات بعد از تعویض گلدان کاکتوس:
این کاکتوس تا یک هفته پس از تعویض گلدان نباید در معرض نور شدید آفتاب قرار بگیرد و آبیاری آن نیز باید به اندازه باشد که بتواند به محیط جدید عادت کند.

پس از تعویض گلدان، مراقبت از کاکتوس ساده است و تنها نکته بسیار مهم این است که بدانید کاکتوس دو فصل دارد: فصل رشد فعال که در طی بهار و تابستان رخ میدهد و فصل استراحت که در پاییز و زمستان است، زمانی که کاکتوسها به خواب زمستانی فرو میرند.

ریشه کاکتوس:

در هنگام تعویض گلدان و جابه جایی کاکتوس دقت کنید ریشه کاکتوس آسیب نبیند و حتما بعد از یک تا دو روز پس از جابه جایی کاکتوس به گیاه را آب دهید.

گاهی در هنگام جابجایی کاکتوس ها مشاهده می شود که ریشه گیاه وضع مناسبی ندارد و حالت پوسیده پیدا کرده است: در این حالت بهترین راه هرس کردن و حذف کردن و بریدن ریشه می باشد و باید فقط ریشه هایی را باقی گذاشت که سالم و قوی باشد، درصورتی که تمام ریشه وضع نامناسبی داشت از بریدن تمام ریشه ها  اصلا نترسید چون این کار مانند یک جراحی برای کاکتوس شما مفید خواهد بود و ریشه های جدید سریعا رشد خواهند کرد. معمولا پس از جابجایی گلدان و در صورت اصلاح ریشه ها تا ده روز نباید به گیاه اب داد.

چه نوع گلدانی برای کاکتوس ها انتخاب کنیم؟

گلدان‌های سفالی، اغلب بر گلدان‌های لعاب‌دار، فلزی یا پلاستیکی ترجیح داده می‌شود. چون این گلدان‌ها، منافذی برای تبادل هوا دارند. گلدان‌ها، باید پاک و ضد عفونی شده و قبل از کاشت خشک شوند. گلدان با اندازه صحیح باید برای کاکتوس استفاده شود. چون خیلی بزرگ، رطوبت زیادی در خود نگه ‌داشته که برای کاکتوس مضر است. در گلدان‌های کوچک نیز، ریشه آنها در هم تنیده و به هم پیچ خورده و رشد آنها متوقف می‌شود.

گلدان های پلاستیکی یا سفالی، جعبه های چوبی، باکس ﭘرورش گل و سایر ظروف مشابه برای رشد کاکتوس ها و گیاهان گوشتی مناسب می باشند به شرط اینکه خوب زهکش شود و تهویه مناسب برای ریشه کاکتوس ها را فراهم آورند. گلدان های پلاستیکی به دلیل تمیز، ارزان، رنگارنگ و سبک وزن بودن بیشتر مورد استفاده هستند و ناسب خواهند بود به شرط اینکه متناسب با اندازه گیاه انتخاب شود.

برای کاکتوس های گرد، توﭘﯽ، بشکه ای شکل و گیاهان گوشتی خوشه ای شکل، قطر گلدان باید 2 تا 5  سانتی متر پهن تر از قطر گیاه و  و برای کاکتوسهای استوانه ای و راست، قطر گلدان بایستی به اندازه نصف ارتفاع کاکتوس باشد.

شرایط تعویض گلدان:

تعویض گلدان کاکتوس ها و ساکولنت ها بستگی به اندازه گیاه و سرعت رشد گیاه و ریشه آن دارد. بعضی از گونه های کاکتوس ممکن است هرسال به تعویض گلدان نیاز داشته باشند، ولی برخی تمام طول عمر خود در یک گلدان باقی می مانند و نیازی به تغییر گلدان ندارند. اینکه زمان تعویض گلدان گیاه رسیده است یا نه، به آگاهی شما در مورد گیاهتان بر می گردد .

ولی چند نکته وجود دارد که تقریبا در مورد تمامی گونه ها باید در نظر گرفته شود.

1) فصل و زمان تعویض خاک و گلدان کاکتوس ها و ساکولنت ها اوایل بهار و اوایل پاییز است چون هوا نه سرد و نه گرم بوده و ریسک توقف رشد (بیماری خواب) پایین می آید. البته در بین این دو زمان نیز می توان اقدام به تعویض گلدان کاکتوس کرد، ولی هیچگاه در زمستان (به جز شرایط اضطراری) اقدام به تعویض گلدان نکنید.
 

2- اندازه گلدان کاکتوس ها را متناسب با اندازه گیاه انتخاب کنید و همیشه گلدان را با یک سایز بزرگتر تعویض کنید. استفاده از گلدان های بزرگ برای گیاهان کوچک علاوه بر اینکه ممکن است احتمال توقف رشد گیاه را به همراه داشته باشد باعث افزایش ریسک پوسیدن آنها هم می شود.

3- خاک مناسب کاکتوس و ساکولنت را ترکیب کنید و میزان عناصر موجود در آن تحت کنترلتان باشد.

4- در کف گلدان لایه ای از سنگریزه بریزید تا زهکشی به راحتی صورت گیرد و خاک حالت لجن و باتلاقی به خود نگیرد.

5- ایجاد سوراخ های خروج آب در کف گلدان نیز ضروری است.
کاکتوس های عمودی یا ستونی ایستاده:
گلدان مناسب برای این نوع کاکتوس، ظرفی است که دهانه آن به اندازه نصف ارتفاع گیاه باشد و بهتر است به جای عریض بودن، گلدان دارای عمق بیشتری باشد.
کاکتوس گرد یا مدور یا کروی شکل:
گلدان مناسب برای این نوع کاکتوس ها تنها باید 4 تا 5 سانتیمتر عریض تر از کاکتوس قطر باشد.
 نحوه تعویض گلدان کاکتوس در شکل زیر مشخص شده است. برای جلوگیری از زخمی شدن دست، کاکتوس را با یک ورق روزنامه که چندلایه تا زده اید جابجا کرده و برای ریختن خاک و یا کود در گلدان نیز از یک برگ کاغذ تا شده یه بیلچه یا قاشق به شکل زیراستفاده کنید.